Tussenrapport zomer 2018

Aan de kleur van het gras lees je de zomer tot nu toe wel af. We leggen de meetlat er langs.

We zijn precies middenin de zomer aanbeland. Tijd om de tussenbalans op te maken. Het zal niet verbazen dat we kampen met een uitzonderlijke droogte, nu er al zo lang geen neerslag van betekenis is gevallen. De vergelijkingen met de droogste periode sinds 1901, die van het zomerhalfjaar 1976, zijn al meerdere keren gemaakt. En terecht. De gele velden, de beregeningsrestricties en het brandgevaar doen sterk aan 1976 denken. We leggen de zomer tot nu toe langs de meetlat.

Naast het jaar 1976 komen ook geregeld herinneringen boven aan de minder ver in het verleden liggende zomers van 2003 en 2006. Eerstgenoemde begon met een junimaand die ruim 2,5 graden warmer was dan gemiddeld en werd vervolgd door een juli met in De Bilt 14 zomerse en 4 tropische dagen. Maar, beide maanden brachten wel neerslag. Dit in tegenstelling van de zomer waar we momenteel in vertoeven Die neerslag viel in 2003 in de vorm van de bekende Hollandse regen- en onweersbuien. In 2006 stak de zomer van wal met een droge en zeer zonnige junimaand en daarna schokte juli ons door de warmste maand in drie eeuwen te worden. Mét daarbij twee hittegolven. In zowel 2003 als in 2006 konden we foto’s maken van dorre velden, maar ook van lege terrassen in de verzengende zomerzon.

Die verzengendheid valt deze zomer goed mee. Daar de wind veelvuldig een voorkeur heeft voor de noordelijke hoek, verliepen de meeste warme dagen juist uitermate dragelijk voor het gros van de mensen. Het grote voordeel was het feit dat de lucht geruime tijd zeer droog was. Dit bevorderde de nachtelijke afkoeling (onder een vaak heldere hemel) en zo begonnen de dagen vaak zelfs aan de frisse kant. De komende tijd zal de wind overigens meer vocht met zich meebrengen en de nachttemperaturen daardoor laten oplopen. De klam- en klefheid is daarmee aan het toenemen.

Temperatuur langs de meetlat
De afgekoelde nachten laten de gemiddelde zomertemperatuur tot nu toe dan ook nog niet in de top 5 belanden van warmste zomermaanden. Afbeelding 2 toont dat de zomers van 2003 en 2006 die ranglijst aanvoeren met in De Bilt respectievelijk 18,7 en 18,5 graden als gemiddelde zomertemperatuur (dag en nacht). Plaats 3 is voor het droogste jaar 1976, met 18,4 graden en op een gedeelde vierde plaats zien we 1983 en 1995 met beide 18,2 graden. De huidige zomer zit wel al in de top 10 van warmste zomers sinds 1901. Met de vooruitzichten in het achterhoofd en ook de seizoensverwachting die dit voorjaar is uitgegaan en er toe nu toe zeer goed op zit, zijn de kansen van een verdere stijging groot.

Als we kijken naar het aantal zomerse dagen in De Bilt, valt op dat we vanaf juni niet eens zoveel 25-plus temperaturen hebben gehad. Dat zijn er tot en met gisteren (15 juli) 12 geweest voor De Bilt. Met dank aan de noordelijke winden. Een fors aantal zomerse dagen hebben we namelijk al in het voorjaar kunnen optekenen. En zo zien we in de afbeelding 3 dat het totaal aantal zomerse dagen vanaf 1 april maar liefst 28 bedraagt, gelijk aan 1976. Onze huidige zomer én 1976 voeren de top 5 daarmee aan.

Zonuren en droogte langs de meetlat
We beleven een zonnige zomer, zoveel is ook duidelijk. Voor alle drie de zomermaanden tezamen komt 1947 als meest zonovergoten uit de bus. Dat jaar had 840 zonuren op de teller staan. Onze tussenstand bedraag 375 zonuren, maar dat zegt nog weinig. Beter is het om het jaar tot nu toe te vergelijken met andere jaren. Het zonnigste jaar tot en met 15 juli was het jaar 2003, zie afbeelding 2. Op tweede positie staat 1976 en op de derde positie staat 2018. Mede dankzij de zonnige februari, april, mei en juni.

Over het gebrek aan neerslag is al veel verteld. Overal zijn de verhalen te lezen. Wie over de Veluwe loopt hoort continu vliegtuigjes de regio afspeuren naar beginnende brandjes. Bermbranden zijn her en der al aan de orde geweest en de waterrestricties worden geleidelijk opgevoerd. In afbeelding 3 zien we dat deze zomer de top aanvoert van droogste jaren sinds 1901. Het gaat hier om gevallen neerslag op de hoofdstations (De Bilt, Den-Helder, Vlissingen, Eelde, Maastricht). In afbeelding 4 nog eens het doorlopend potentieel neerslagoverschot. De kaart slaat rood uit van de tekorten. Vooral delen van de Achterhoek zijn kurkdroog. Om de droogte in ons land op te heffen zou er ongeveer drie keer de maandsom voor juli moeten vallen. Dat is drie keer 70 à 80 millimeter. Uiteraard wil je dat niet in een paar dagen over je heen krijgen klotsen, dat zal zeer verspreid in de tijd moeten vallen wil het goed door de natuur worden opgenomen.

Hoe gaat de zomer verder?
Zonnig en uitzonderlijk droog, dat is de zomer tot nu toe. Eind vorige week lieten de weermodellen een verandering zien. Tussen IJsland en de Britse eilanden zou zich een soort van lagedrukgebied ontwikkelen dat ook onze kant op zou schuiven. Buien waren in zicht! Edoch, deze buien werden in de daaropvolgende berekeningen steeds verder ingetrokken. Inmiddels kijken we in de weerkamer steeds met lichtelijk afgrijzen naar de modelkaarten. De neerslagkansen worden steeds weer gedrukt en hogedrukwerking lijkt aanhoudend hardnekkig. Meer daarover in een volgend artikel.

Bronnen:  MeteoGroup, Mischa Schaap, KNMI